خازن های کلاس یا نوع X (Class-X) و کلاس یا نوع Y (Class-Y)

استفاده از خازن های Class-X (نوع X) و Class-Y (نوع Y) باعث می‌شود میزان EMI/RFI و تاثیرات منفی ناشی از دریافت و تاثیر آن روی مدار را کاهش داد. استفاده از این خازن ها برای فیلترینگ باعث شده این خازن ها بصورت مستقیم به ولتاژ AC ورودی مطابق با تصویر زیر متصل شوند. همانطور که ذکر شد این خازن بصورت مستقیم برروی ورودی AC قرار گرفته و خرابی آنها توسط ولتاژ زیاد یا تغییرات ولتاژ، نوسانات یا صاعقه امری بدیهی بوده و از جمله دلایل خرابی این خازن های می‌باشد.

خازن Class-X (کلاس و نوع X)

خازن کلاس X (Class-X) بین دو مسیر ورودی ولتاژ AC (فاز و نول) متصل شده و در صورت خرابی مثلا در صورت افزایش ولتاژ ورودی، ممکن است اتصال کوتاه شود. در نتیجه برای جلوگیری از جریان کشی زیاد بدلیل اتصال کوتاه شدن دو ورودی به هم، نیاز به فیوز یا مدار های محافظتی می‌باشد.

خازن Class-Y (کلاس و نوع Y)

خازن کلاس Y (Class-Y) بین یک مسیر ورودی تا زمین مدار نصب می‌شود. اصطلاحا به آن خازن bypass مسیر نیز گویند. در صورت اتصال کوتاه شدن این خازن، شوک الکتریکی بدی بوجود خواهد آمد. در طراحی بگونه ای طراحی می‌شوند که اتصال باز شوند. خرابی این خازن باعث تحت تاثیر قرار گرفتن مدار از نویز می‌شود.

کاربرد های خازن نوع X (Class-X) و نوع Y (Class-Y)

دسته بندی های X2 و Y2 رایج ترین دسته بندی برای خازن های محافظتی می‌باشند. X2 و Y2 متانسب با کاربرد و نیاز های طراحی خود، عموما از اولین انتخاب این دسته بندی ها می‌باشد. البته ذکر این نکته مهم است که خازن مورد کاربرد حتما باید متناسب با نیاز های طراحی و دستگاه مورد نظر انتخاب شود.

خازن های X2 و Y2 برای کاربرد های لوازم برقی خانگی مناسب بوده، X1 و Y1 برای موارد صنعتی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عنوان مثال از X1 می‌توان در دستگاه بالاست نور صنعتی که به 3 فاز وصل می‌شود بهره گرفت.

می‌توان خازن Y2 را جایگزین X2 کرد اما جایگزینی X2 بجای Y2 نشدنی است. زیرا اگر چه خازن نوع X2 قابل عملکرد و فیلتر نویز به خوبی است، اما قادر به استفاده به عنوان اتصال خط به زمین (line to ground) نبوده و نیاز های استاندارد این حالت را پوشش نمی‌دهد. خازن های نوع Y2 قوی تر بوده و قادر به تحمل ولتاژ های ضربه بالاتری هستند و طوری طراحی شده اند که اتصال باز شوند.

محل قرارگیری خازن های نوع X و نوع Y

در منابع تغذیه سوئیچینگ این خازن ها در دو قسمت قرار می‌گیرند.

• به عنوان فیلتر در محل ولتاژ ورودی (قرار گیری خازن های نوع X و نوع Y در مدار فیلتر EMI در قسمت ابتدایی منبع تغذیه)
• به عنوان یک اتصال شبکه بین زمین GND های ایزوله گالوانیکی

کاربرد در منابع تغذیه سوئیچینگ

در منابع تغذیه ایزوله، خازن های نوع X و نوع Y برای فیلترینگ انواع نویز قرار می‌گیرند. خازن Class-Y به منظور حذف نویز مد مشترک (Common-mode noise) بصورت نقطه مشترک shunt با زمین (earth) قرار می‌گیرد. مثلا در مدار مبدل AC به DC، همانند تصویر زیر یک خازن Y برای هر یک از ورودی ها (فاز و نول) به ارت (earth) قرار می‌گیرد. البته می‌توان اینکار را بعد از پل دیود نیز استفاده کرد که غیر رایج است. خازن های Class-X نیز برای فیلتر کردن نویز مد تفاضلی (differential-mode noise) نیز همانند تصویر زیر بین دو ورودی (فاز و نول) متصل می‌گردد.